PSALMUS 50
3 Miserere mei, Deus, secundum misericordiam tuam;
et secundum multitudinem miserationum
tuarum
dele iniquitatem meam.
misereor, eris, eri miseritus ou misertus sum = avoir pitié de + génitif; complément
obiet au gen = miserere nostri = aie pitié de nous -
secundum + acc = selon, conformément à
misericordia, ae, f = compassion, témoignage de compassion
multitudo, inis, f = multitude, grand nombre
miseratio, onis, f = compassion, pitié
deleo, es, ere = effacer, faire disparaître, détruire
iniquitas, atis, f = iniquité, injustice
4 Amplius lava me ab iniquitate mea
et a peccato meo munda me.
amplius = adv plus, davantage
lavo, as, are, lavi, lavatum = laver
iniquitas, atis, f = injustice, iniquité
peccatum, i, n = faute, action coupable
mundo, as, are = nettoyer, purifier
5 Quoniam iniquitatem meam ego cognosco,
et peccatum meum contra me est semper.
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaîre, intruire une affaire
contra = prep + acc = en face de
6 Tibi, tibi soli peccavi et malum coram te feci,
ut iustus inveniaris in sententia
tua et aequus in iudicio tuo.
solus, a, um gen solius, dat soli = seul
pecco, as, are = commettre une faute
malum, i, n = mal, préiudice, souffrance, malheur, pomme
coram = adv en face
iustus, a, um = iuste
invenio, is, ire, veni, ventum = trouver par hasard, découvrir, trouver après réflexion
sententia, ae, f = manière de penser, opinion, sentence qui condamne
aequus, a, um = égal, uni, juste
iudicium, ii, n = iugement, faculté de iuger, discernement, justice
7 Ecce enim in iniquitate generatus sum,
et in peccato concepit me mater mea.
iniquitas, atis, f = injustice, iniquité
genero, as, avi, atum, are = engendrer, enfanter
peccatum, i, n = faute, action coupable
concipio, is, cepi, ceptum, ere = prendre, saisir, concevoir
8 Ecce enim veritatem in corde dilexisti
et in occulto sapientiam manifestasti mihi.
cor, cordis, n = cœur
diligo, is, ere, lexi, lectum = choisir, aimer, avoir des égards pour
incertus, a, um = incertain -
occultus, a, um = caché, dissimulé, secret -
sapientia, ae, f = sagesse, intelligence, capacité, bon sens
manifesto, as, are = manifester, révéler, découvrir
9 Asperges me hyssopo, et mundabor;
lavabis me, et super nivem dealbabor.
aspergo, is, ere, spersi, spersum = se répandre, asperger
hyssopum, i, n = hysope, arbrisseau
mundo, as, are = nettoyer, purifier
lavo, as, are, lavi, lavatum = laver
nix, nivis, f = neige
dealbo, as, avi, atum, are = crépir, blanchir à la chaux
10 Audire me facies gaudium et laetitiam,
et exsultabunt ossa, quae contrivisti.
auditus, us, m = l'action d'entendre
facies, ei, f = forme, visage
gaudium, ii, n = joie intérieure, contentement
laetitia, ae, f = ioie, allégresse, joie débordante
exsulto = exulto, as, are = bondir de joie, exulter, sauter, être transporté d'une passion violente, manifester (laetitia)
os,ossis, gen pl ossium, n = os, ossement
contristo, as, avi, atum, are = attrister, affliger, contrister
11 Averte faciem tuam a peccatis meis
et omnes iniquitates meas dele.
averto, is, ere, verti, versum = détourner, écarter, repousser,éloigner
facies, ei, f = visage, face, forme
peccatum, i, n = faute, action coupable
deleo, es, ere = effacer, faire disparaître, détruire
12 Cor mundum crea in me, Deus,
et spiritum firmum innova in visceribus meis.
cor, cordis, n = cœur
mundum, a, um = propre, net
spiritus, us, m = souffle
firmus, a, um = ferme, vigoureux
innovo, as, are = changer, innover
viscus, eris, n viscera, um, n pl = entrailles aussi vixus, eris, n au pl vixera, um = entrailles
13 Ne proicias me a facie tua
et spiritum sanctum tuum ne auferas a me.
proiicio, is, ere, ieci, iectum = jeter devant soi, rejeter, abandonner
facies, ei, f = visage, face, forme
spiritus, us, m = esprit, âme, vie, souffle vital
aufero, fers, ferre, abstuli, ablatum = emporter, enlever, dérober
14 Redde mihi laetitiam salutaris tui
et spiritu promptissimo confirma me.
reddo, is, ere, ditum, ditum = rendre, restituer
salus, tis, f = salut, santé, prospérité
promptus, a, um = produit au grand iour, découvert, visible, évident comp = promptior sup = promptissimus
confirmo, as, are = affermir, consolider, fortifier
15 Docebo iniquos vias tuas,
et impii ad te convertentur.
doceo, es, ere, docui, doctum = enseigner, instruire
iniquus, i, n = homme injuste
impius, a, um = impie, irréligieux
converto, is, ere, verti, versum = tourner, retourner, faire passer, traduire, se changer
16 Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meae,
et exsultabit lingua mea iustitiam
tuam.
libero, as, are = rendre libre, libérer
sanguis, inis, m = sang, sang versé
salus, tis, f = salut, santé, prospérité
exsulto, as, avi, atum, are exulto = sauter, bondir
lingua, ae, f = langue
17 Domine, labia mea aperies,
et os meum annuntiabit laudem tuam.
labia, ae, f = lèvre
aperio, is, ire, erui, ertum = découvrir, ouvrir, expliquer, faire connaître
os, ossis, n = os, ossement
annuntio, as, are = annoncer, présenter
laus, laudis, f = louange, gloire
18 Non enim sacrificio delectaris;
holocaustum, si offeram, non placebit.
delecto, as, are = plaire -
sacrificium, ii, n = sacrifice
offero, offers, obtuli, oblatum, offere = offrir, montrer, présenter
placeo, es, cui, citus sum, ere = plaire
holocaustum, i, n = holocauste (ce qui est brûlé entièrement)
19 Sacrificium Deo spiritus contribulatus;
cor contritum et humiliatum, Deus, non
despicies.
contribulo, as, are = briser, froisser, accabler
cor, cordis, n = cœur
contritus, a, um = part adi broyé, contrit
humilio, as, are = humilier -
despicio, is, ere, spexi, spectum = regarder avec dédain, mépriser, abandonner, délaisser, détourner son regard, regarder d'en haut
20 Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion,
ut aedificentur muri Ierusalem.
benigne = adv avec bonté
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
voluntas, atis, f = volonté
aedifico, as, are = construire, bâtir
mus, i, m = mur, rempart
Ierusalem = Hierrosolyma, orum n pls -
21 Tunc acceptabis sacrificium iustitiae, oblationes et holocausta;
tunc imponent
super altare tuum vitulos.
accepto, as, are = recevoir, accepter, agréer
oblatio, onis, f = don, présent
impono, is, ere, posui, positum = mettre, placer
altar, aris et altare, is n -
vitulus, i, m = veau, petit d'un animal
PSALMUS 61
2 In Deo tantum quiesce, anima mea,
ab ipso enim salutare meum.
quiesco, is, quievi, quietum, ere = se reposer, dormir
tantus, a, um = si grand, si nombreux
saluto, as, avi, atum, are = rendre hommage à, saluer
3 Verumtamen ipse refugium meum et salutare meum,
praesidium meum; non movebor amplius.
verumtamen = mais pourtant
refugium, ii, m = refuge, asile
praesidium, ii, n = protection, secours, aide, défense
moveo, es, ere, movi, motum = faire mouvoir,effrayer, inquiéter, ébranler
amplius = adv plus, davantage
4 Quousque irruitis in hominem, contunditis universi vos
tamquam parietem inclinatum
et maceriam depulsam?
irruo, uis, ui = se ieter, se précipiter dans
contundo, is, tudi, tusum, ere = écraser, broyer, meurtrir
universus, a, um = tout entier, tout
paries, etis, m = mur, muraille
inclino, as, are = fléchir, incliner
maceria, ae, = mur de clôture
depello, is, puli, pulsum, ere = repousser, chasser
5 Verumtamen de excelso suo cogitaverunt depellere;
delectabantur mendacio.
Ore suo
benedicebant et corde suo maledicebant.
excelsus, a, um = élevé, haut
cogito,as, avi, atum, are = songer à, penser, méditer
delecto, as, are = plaire -
mendacium, ii, n = mensonge, fausseté
os, oris, n = bouche
benedico, is, dixi, dictum, ere = dire du bien de, bénir
cor, cordis, n = cœur
maledico, is, dixi, dictum, ere = dire du mal de, médire
6 In Deo tantum quiesce, anima mea, quoniam ab ipso patientia mea.
patientia, ae, f = patience, tolérance, courage à supporter
7 Verumtamen ipse Deus meus et salutare meum,
praesidium meum; non movebor.
saluto, as, avi, atum, are = rendre hommage à, saluer
8 In Deo salutare meum et gloria mea; Deus fortitudinis meae, et refugium meum in Deo est.
fortitudo, dinis, f = force physique
refugium, ii, m = refuge, asile
9 Sperate in eo, omnis congregatio populi,
effundite coram illo corda vestra;
Deus
refugium nobis.
congregatio, onis, f = réunion, société
populus, i, m = peuple
effundo, is, ere, fudi, fusum = répandre, verser
coram = adv en face
cor, cordis, n = cœur
10 Verumtamen vanitas filii Adam,
mendacium filii hominum.
In stateram si conscendant,
super
fumum leves sunt omnes.
vanitas, atis, f = vanité, frivolité, néant
filius, ii, m = fils
mendacium, ii, n = mensonge, fausseté
statere, ae, f = trébuchet, balance
conscendo, is, scendi, scensum, ere = monter sur, s'élever sur
fumus, i, n = fumée
levo, as, are = soulever, élever
11 Nolite sperare in violentia
et in rapina nolite decipi;
divitiae si affluant, nolite
cor apponere.
spero, as, are = espérer
rapina, ae,f = vol, pillage
nolo, non vis, nolle, nolui = ne pas vouloir -
decipio, is, cepi, ceptum, ere = tromper, séduire, décevoir
divitiae, arum, fem pl = richesses, biens
affluo, is, fluxi, fluxum, ere = couler vers, couler dans
appono, is, posui, positum, ponere = mettre contre, placer devant, poser
12 Semel locutus est Deus,
duo haec audivi:
quia potestas Deo est,
semel adv = une fois, une seule fois
loquor, eris, locutus ou loquutus sum, loqui = parler, s'exprimer, converser
potestas, atis, f = pouvoir, faculté, droit de faire
unusquisque, unumquodque, unaquaeque pr = chaque, chacun, chacune
iuxta adv = tout proche
opera, ae, f = travail, occupation, peine
13 et tibi, Domine, misericordia;
quia tu reddes unicuique iuxta opera sua.
reddo, is, ere, ditum, ditum = rendre, restituer
PSALMUS 62
2 Deus, Deus meus es tu, ad te de luce vigilo.
Sitivit in te anima mea,
te desideravit
caro mea.
In terra deserta et arida et inaquosa,
lux, lucis, f = lumière
vigilo, as, are = être attentif
sitio, is, ire, ivi ou ii, itum = avoir soif
desidero, as, are = désirer, souhaiter vivement
caro, carnis, f = chair
desertus, a, um = abandonné, désert
inaquosus, a, um = sans eau
3 sic in sancto apparui tibi,
ut viderem virtutem tuam et gloriam tuam.
sanctus, a, um = saint -
appareo, es, ere, ui, itum = apparaître, se montrer
video, es, ere, vidi, visum = voir
virtus, utis, f = valeur, courage, bravoure, vertu
4 Quoniam melior est misericordia tua super vitas,
labia mea laudabunt te.
labia, ae, f = lèvre
laudo, as, are = louer
5 Sic benedicam te in vita mea
et in nomine tuo levabo manus meas.
benedico, is, ere, dixi, dictum = dire du bien de, prononcer des paroles de bonne augure, louer, célébrer, bénir
nomen, inis, n = nom
levo, as, are = soulever, élever
manus, us, f = main, bras
6 Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea,
et labiis exsultationis laudabit
os meum.
adeps, ipis, f = graisse embonpoint
pinguedo, ini, f = obésité, graisse
repleo, es, ere, plevi, pletum = remplir
exsultatio, onis, f = transport de ioie -
os, oris, n = bouche
7 Cum memor ero tui super stratum meum,
in matutinis meditabor de te,
memini, isti, isse = se souvenir
stratum, i, n = matelas, lit
matutinum, i, n = le matin
meditor, aris, ari = méditer
8 quia fuisti adiutor meus,
et in velamento alarum tuarum exsultabo.
adiutor, oris, m = qui aide, aide, adjoint, appui
velamentum, i, n = couverture, manteau
ala, ae, f = aile
exsulto, as, avi, atum, are exulto = sauter, bondir
9 Adhaesit anima mea post te,
me suscepit dextera tua.
adhaero, es, ere, haesi, haesum = s'attacher à
suscipio, is, ere, cepi, ceptum = soutenir, défendre
dextera ou dextra, ae, f = main droite
PSALMUS 72
1 Quam bonus rectis est Deus,
Deus his, qui mundo sunt corde!
rectus, a, um = droit
mundo, as, are = nettoyer, purifier
cor, cordis, n = cœur
2 Mei autem paene moti sunt pedes,
paene effusi sunt gressus mei,
pene = paene = presque
motus, a, um -
pes, pedis, m = pied
effundo, is, ere, fudi, fusum = répandre, verser, laisser aller, renverser
gressus, us, m = marche, pas, démarche
3 quia zelavi super gloriantes,
pacem peccatorum videns.
zelo, as, are = être jaloux, envier
pax, pacis, f = paix
pecco, as, are = commettre une faute
video, es, ere, vidi, visum = voir
4 Quia non sunt eis impedimenta,
sanus et pinguis est venter eorum.
impedimentum, i, n = ce qui arrête, ce qui met obstacle, au pluriel bagages
sanus, a, um = sain, bien portant
pinguis, e = gras, engraissé
venter, tris, m = ventre
5 In labore mortalium non sunt
et cum hominibus non flagellantur.
labor, oris, m = peine, effort, fatigue, travail à accomplir, résultat du travail
mortalis, e = mortel, sujet à la mort
homo, inis, m = homme
flagello, as, are, = fouetter, frapper
6 Ideo quasi torques est eis superbia,
et tamquam indumentum operuit eos violentia.
ideo = pour cela, pour cette raison
torques et torquis, is, m = collier, joug
superbia, ae, f = orgueil, insolence; superbus, a, um = orgueilleux, arrogant
operio, is, ire, operui, apertum = couvrir
indumentum, i, n = vêtement, habillement
violentia, ae, f = violence
7 Prodit quasi ex adipe iniquitas eorum,
erumpunt cogitationes cordis.
prodeo, is, ire, ivi ou ii, itum = paraître, croître, pousser
adips = adeps, ipis, f = graisse, embonpoint
erumpo, is, rupi, ruptum, rumpere = faire sortir avec impetuosité, faire éclater
cogitatio, onis, f = pensée
8 Subsannaverunt et locuti sunt nequitiam,
iniquitatem ab excelso locuti sunt.
subsannanno, as, are, avi = se moquer de, tourner en dérision
nequitia, ae, f = méchanceté, fourberie
loquor, eris, i, locutus sum = parler, dire
excelsus, a, um = élevé, haut
9 Posuerunt in caelo os suum,
et lingua eorum transivit in terra.
os, oris, n = bouche
pono, is, ere, posui, positum = poser, établir, instituer, placer, disposer
caelum, i, n = ciel coel = cael
transeo, is, ire, ivi ou ii, itum = passer d'un lieu dans un autre
10 Ideo in alto sedent,
et aquae plenae non pervenient ad eos.
ideo adv = pour cela, pour cette raison
altum, i, n = hauteur = altus, a, um = haut
sedeo, es, sedi, sessum, sedere = être assis, être perché
plenus, a, um = plein
pervenio, is, veni, ventum, ire = arriver à, atteindre, parvenir
11 Et dixerunt: “ Quomodo scit Deus,
et si est scientia in Excelso? ”.
dico, is, ere, dixi, dictum = dire
scio, is, ire, scivi ou ii, scitum = savoir; sciens, entis = qui sait, instruit = scientia, ae, f = connaissance
excelsus, a, um = élevé, haut
12 Ecce ipsi peccatores et abundantes in saeculo
multiplicaverunt divitias.
abundans, antis = débordant, plein, riche; de abundo, as, are = déborder en, regorger de
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
peccator, oris, m = pécheur
multiplico, as, are = multiplier, augmenter
divitiae, arum, fem pl = richesses, biens
13 Et dixi: “ Ergo sine causa mundavi cor meum
et lavi in innocentia manus meas;
causa, ae, f = raison
mundo, as, avi, atum, are = nettoyer, purifier
lavo, as, are, lavi, lavatum = laver
cor, cordis, n = cœur
14 et fui flagellatus tota die,
et castigatio mea in matutinis ”.
flagello, as, are, = fouetter, frapper
dies, diei, m et f au sing, m au pl = iour
castigatio, onis, f = blâme, réprimande, tailler rigoureuse des arbres
matutinum, i, n = le matin
15 Si dixissem: “ Loquar ut illi ”,
ecce generationem filiorum tuorum prodidissem.
dico, is, ere, dixi, dictum = dire
loquor, eris, locutus ou loquutus sum, loqui = parler, s'exprimer, converser
generatio, onis, f = génération
filius, ii, m = fils
prodeo, is, ire, ivi ou ii, itum = paraître, croître, pousser
16 Et cogitabam, ut cognoscerem hoc;
labor erat in oculis meis,
cogito,as, avi, atum, are = songer à, penser, méditer
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaîre, intruire une affaire
labor, oris, m = peine, effort, fatigue, travail à accomplir, résultat du travail
oculus, i, m = œil
17 donec intravi in sanctuarium Dei
et intellexi novissima eorum.
donec coni = aussi longtemps que
introeo, is, ire, ivi ou ii, itum = entrer, pénétrer
sanctuarium, ii, n = lieu sacré, sanctuaire
intelligo, is, ere, lexi, lectum = comprendre
novus, a, um adi superl novissimus = nouveau, récent
18 Verumtamen in lubrico posuisti eos,
deiecisti eos in ruinas.
verumtamen = mais pourtant
lubricus, a, um = glissant, où l'on glisse
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
deiicio, is, ieci, iectum, ere = jeter à bas, abattre, renverser
ruina, ae, f = chute, effondrement, pl ruinae, arum = ruines
19 Quomodo facti sunt in desolationem!
Subito defecerunt, perierunt prae horrore.
quomodo adv = comment
desolatio, onis, f = abandon, destruction, ravage
deficio, is, feci, fectum, ere = faire défection, abandonner, mourir
pereo, is, ii, itum, ire = périr, mourir
prae = devant , en avant, à cause de
horror, oris, m = frisson de la peur, terreur religieuse
20 Velut somnium evigilantis, Domine,
surgens imaginem ipsorum contemnes.
velut = comme, ainsi que, de même
somnium, ii, n = songe, rêve
evigilo, as, avi, atum, are = s'éveiller, se réveiller
surgo, is, surrexi, surrectum, ere = se lever, se mettre debout
imago, inis, f = image, portrait
contemno, is, tempsi, temptum, ere = mépriser, faire peu de cas de
21 Quia exacerbatum est cor meum,
et renes mei compuncti sunt;
exacerbo, as, avi, atum, are = aigrir, irriter
cor, cordis, n = cœur
ren, is, m = renes, um et ium m pl = les reins
compungo, is, unxi, unctum, ere = piquer de tous côtés, faire impression sur les sens
22 et ego insipiens factus sum et nescivi:
ut iumentum factus sum apud te.
insipiens = déraisonnable
nescio, is, ivi, itum, ire = ne pas savoir
iumentum, i, n = bête de somme, de trait, cheval, mulet
apud prep = auprès de, avec acc
23 Ego autem semper tecum;
tenuisti manum dexteram meam.
teneo, es, ui, tentum, ere = tenir, garder, observer
dextera ou dextra, ae, f = main droite
24 In consilio tuo deduces me
et postea cum gloria suscipies me.
consilium, ii, n = conseil, délibération, décision
deduco, is, duxi, ductum, ere = tirer de haut en bas, faire descendre
postea adv = après cela, ensuite, après, depuis
suscipio, is, ere, cepi, ceptum = soutenir, défendre
25 Quis enim mihi est in caelo?
Et tecum nihil volui super terram.
caelum, i, n = ciel coel = cael
volo, vis, vult, volui, velle = vouloir
26 Defecit caro mea et cor meum;
Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeternum.
deficio, is, feci, fectum, ere = faire défection, abandonner, mourir
caro, carnis, f = chair
cor, cordis, n = cœur
pars, partis, f = partie, portion
aeternus, a, um = éternel, perpétuel
27 Quia ecce, qui elongant se a te, peribunt;
perdidisti omnes, qui fornicantur abs
te.
ecce adv = voici, voilà
elongo, avi, are = s'éloigner, prolonger
pereo, is, ii, itum, ire = périr, mourir
perdo, is, perdidi, perditum, ere = perdre, ruiner, détruire
fornico, as, are = forniquer, se donner à la corruption
abs ou a ou ab = indique le point de départ = de, hors de
28 Mihi autem adhaerere Deo bonum est,
ponere in Domino Deo spem meam,
ut annuntiem
omnes operationes tuas
in portis filiae Sion.
adhaero, es, ere, haesi, haesum = s'attacher à
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
spes, ei, f = espérance
annuntio, as, are = annoncer, présenter
operatio, onis, f = action de travailler, travail
porta, ae, f = ouverture, porte
filia, ae, f = fille
Sion f indéclinable = montagne de Jérusalem
PSALMUS 87
2 Domine, Deus salutis meae,
in die clamavi et nocte coram te.
salus, tis, f = salut, santé, prospérité
clamo, as, avi, atum, are = crier, proclamer
nox, noctis, f = nuit
cor, cordis, n = cœur
3 Intret in conspectu tuo oratio mea;
inclina aurem tuam ad precem meam.
intro, as, avi, atum, are = pénétrer dans, entrer
conspectus, us, m = vue
oratio, onis, f = parole, discours
inclino, as, are = fléchir, incliner
auris, is, f = oreille
preces, um, f pl = prières, instances, supplication
4 Quia repleta est malis anima mea,
et vita mea inferno appropinquavit.
repleo, es, ere, plevi, pletum = remplir
malum, i, n = mal, préiudice, souffrance, malheur, pomme
infernus = qui se trouve tout en bas; infernus, m = enfer; inferni loci = pl
appropinquo, as, avi, atum, are = s'approcher
5 Aestimatus sum cum descendentibus in lacum,
factus sum sicut homo sine adiutorio.
aestimo, as, avi, atum, are = évaluer, estimer
descendo, is, ere, di, sum = descendre
lacus, us, m = lac
adiutor, oris, m = qui aide, aide, adjoint, appui
6 Inter mortuos liber,
sicut vulnerati dormientes in sepulcris;
quorum non es memor
amplius,
et ipsi de manu tua abscissi sunt.
mortuus, a, um = part p de morior, eris, mortuus sum, mori = mourir
liber, era, erum = libre
libero, as, are = rendre libre, libérer
vulnero, as, avi, atum, are = blesser
dormio, is, ivi, itum, ire = dormir
sepulcrum, i, n = sépulcre
memor, oris, adi = qui se souvient
manus, us, f = main, bras
abscido, is, cidi, cisum, ere = séparer en coupant, couper
7 Posuisti me in lacu inferiori,
in tenebrosis et in umbra mortis.
pono, is, ere, posui, positum = poser, établir, instituer, placer, disposer
inferus, a, um comp inferior sup infimus = qui est au dessous
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
umbra, ae = ombre
mors, tis, f = la mort
8 Super me gravatus est furor tuus,
et omnes fluctus tuos induxisti super me.
super = en haut, au dessus
gravatus p pass de gravo = appesanti = gravo, as, avi, atum, are = appesantir
furor, oris, m = folie, fureur
fluctus, us, m = flot, mouvement d'un liquide
induco, es, duxi, ductum, ere = conduire dans, introduire
9 Longe fecisti notos meos a me,
posuisti me abominationem eis;
conclusus sum et non
egrediar.
longe adv = loin, au loin
notus, a, um, part adi de nosco = connu ; notis de noti, orum, m pl = connaissances = facere aliquid notum alicui = apprendre quelque chose à quelqu'un
abominatio, onis, f = chose abominable
concludo, is, ere, clusi, clusum = enfermer, renfermer
egredior, eris, gressus sum, gredi = sortir
10 Oculi mei languerunt prae afflictione.
Clamavi ad te, Domine, tota die,
expandi
ad te manus meas. –
oculus, i, m = œil
langueo, es, ui, ere = être languissant, affaibli
prae avec abl= en avant, à cause de
afflictio, onis, f = douleur
clamo, as, avi, atum, are = crier, proclamer
dies, diei, m et f au sing, m au pl = jour
totus, a, um = tout entier ( tota nocte )
expando, is, i, pensum, pendere = peser avec soin, examiner, payer
manus, us, f = main, bras
11 Numquid mortuis facies mirabilia,
aut surgent umbrae et confitebuntur tibi?
numquid adv = est ce que en quelque chose ?
mortuus, a, um = part p de morior, eris, mortuus sum, mori = mourir
mirabilis, e = admirable, merveilleux
surgo, is, surrexi, surrectum, ere = se lever, se mettre debout
confiteor, eris, eri, confessus sum = avouer + acc, manifester
12 Numquid narrabit aliquis in sepulcro misericordiam tuam
et veritatem tuam in loco
perditionis?
narro, as, are = raconter
locus, i, m, pl loci = lieu
perditio, onis, f = perte, ruine
13 Numquid cognoscentur in tenebris mirabilia tua,
et iustitia tua in terra oblivionis?
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaîre, intruire une affaire
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
oblivio, onis, f = action d'oublier, oubli
14 Et ego ad te, Domine, clamavi,
et mane oratio mea praeveniet te.
mane adv = au matin
praevenio, is, veni, ventum, venire = devancer, précéder
15 Ut quid, Domine, repellis animam meam,
abscondis faciem tuam a me?
repello, is, ere, reppuli ou repuli, repulsum = repousser
abscondo, is, condi, conditum, dere = cacher, dérober aux yeux
facies, ei, f = visage, face, forme
16 Pauper sum ego et moriens a iuventute mea;
portavi pavores tuos et conturbatus
sum.
pauper, eris, adi = pauvre
morior, eris, i, mortuus sum ( part futur = moriturus ) = mourir; mortuus, a, um
iuventus, tutis, f = jeunesse
porto, as, avi, atum, are = porter, transporter
pavor, oris, m = la peur, l'épouvante
conturbo, as, are = troubler, bouleverser
17 Super me transierunt irae tuae,
et terrores tui exciderunt me.
transeo, is, ire, ivi ou ii, itum = passer d'un lieu dans un autre
ira, ae, f = colère
terror,oris, m = la crainte
excido, is, cidi, ere = tomber, échapper, s'en aller de la mémoire
18 Circuierunt me sicut aqua tota die,
circumdederunt me simul.
circuivi = p pass de circueo ou circumeo, is, ire, ii ou ivi, circumitum ou circuitum = aller autour en faisant un cercle
circumdo, das, dare, dedi, datum = placer autour, entourer
simul = ensemble, en même temps
19 Elongasti a me amicum et proximum,
et noti mei sunt tenebrae.
elongo, avi, are = s'éloigner, prolonger
amicus, i, m = ami
proximus, a, um ( superlatif de propis inusité ) = le plus près, le plus proche
notus, a, um, part adi de nosco = connu ; notis de noti, orum, m pl = connaissances = facere aliquid notum alicui = apprendre quelque chose à quelqu'un = notus, a, um = intime, familier
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
PSALMUS 89
1 Domine, refugium factus es nobis
a generatione in generationem.
dominus, i, m = maître, seigneur
refugium, ii, m = refuge, asile
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
generatio, onis, f = génération
2 Priusquam montes nascerentur, aut gigneretur terra et orbis,
a saeculo et usque
in saeculum tu es Deus.
priusquam adv = avant que
mons, montis, m = montagne
nascor, eris, i, natus sum, dep = naître
gigno, is, genui, genitum, ere = engendrer, enfanter, créer
terra, ae, f = terre
orbis, is, m = le globe, le monde, la terre, cercle -
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
usque adv = iusque, au point que
3 Reducis hominem in pulverem;
et dixisti: “ Revertimini, filii hominum ”.
reduco, is, duxi, ductum, ere = tirer en arrière, ramener
homo, inis, m = homme
pulvis, eris, m = poussière
dico, is, ere, dixi, dictum = dire
revertor, eris, versus sum, verti = dep, revenir, retourner, retourner en arrière
filius, ii, m = fils
4 Quoniam mille anni ante oculos tuos
tamquam dies hesterna, quae praeteriit,
et custodia
in nocte.
quoniam = coni, puisque, parce que
annus, i, m = année
oculus, i, m = œil
tamquam = tanquam = adv, comme si
dies, diei, m et f au sing, m au pl = jour
hesternus = adv, d'hier
praetereo, is, ivi ou ii, itum, ire = passer, s'écouler, passer devant
custodia, ae = garde, surveillance
nox, noctis, f = nuit
5 Auferes eos, somnium erunt:
aufero, fers, ferre, abstuli, ablatum = emporter, enlever, dérober
somnium, ii, n = songe, rêve
6 mane sicut herba succrescens,
mane floret et crescit,
vespere decidit et arescit.
mane adv = au matin
herba, ae, f = herbe
succresco, is, crevi, ere = pousser au-
floreo, es, ui, ere = fleurir
cresco, is, crevi, cretum, ere = naître, pousser
vesper, eris, m et vesperus, i, m = le soir
decido, is, cidi, ere = tomber, périr, mourir
aresco, is, arui, arescere = se dessécher, se durcir
7 Quia defecimus in ira tua
et in furore tuo turbati sumus.
deficio, is, feci, fectum, ere = faire défection, abandonner, mourir
ira, ae, f = colère
furor, oris, m = folie, fureur
turbo, as, avi, atum, are = troubler, mettre en désordre
8 Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo,
occulta nostra in illuminatione vultus
tui.
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
iniquitatas, atis, f = injustice, iniquité
conspectus, us, m = vue
occultus, a, um = caché, dissimulé, secret -
illuminatio, onis, f = éclairage, éclat
vultus, us, m = visage, apparence, portrait
9 Quoniam omnes dies nostri evanuerunt in ira tua,
consumpsimus ut suspirium annos
nostros.
evanesco, is, ui, ere = s'évanouir, disparaître
consumo, is, sumpsi, sumptum, ere = dépenser, consumer, épuiser
suspiro, as, avi, atum, are = respirer fortement, soupire, gémir
10 Dies annorum nostrorum sunt septuaginta anni
aut in valentibus octoginta anni,
et
maior pars eorum labor et dolor,
quoniam cito transeunt, et avolamus.
dies, diei, m et f au sing, m au pl = jour
annus, i, m = année
septuaginta = soixante-
valens, entis = fort, robuste
octoginta = quatre-
maior = comparatif de magnus
pars, partis, f = partie, portion
labor, oris, m = peine, effort, fatigue, travail à accomplir, résultat du travail
dolor, oris, m = douleur
cito, adv comp citius, superl citissime = tôt, vite, promptement
transeo, is, ire, ivi ou ii, itum = passer d'un lieu dans un autre
avolo, as, avi, atum, are = s'envoler, s'enfuir rapidement
11 Quis novit potestatem irae tuae
et secundum timorem tuum indignationem tuam?
novo, as, avi, atum, are = rendre nouveau, renouveler
potestas, atis, f = pouvoir, faculté, droit de faire
secundum = prep immédiatement après, selon, suivant
timor, oris, m = crainte, peur
indignatio, onis, f = indignation
12 Dinumerare dies nostros sic doce nos,
ut inducamus cor ad sapientiam.
dinumero, as, are = compter, faire le dénombrement
doceo, es, ere, docui, doctum = enseigner, instruire
induco, es, duxi, ductum, ere = conduire dans, introduire
cor, cordis, n = cœur
sapientia, ae, f = sagesse, intelligence, capacité, bon sens
13 Convertere, Domine, usquequo?
Et deprecabilis esto super servos tuos.
converto, is, ere, verti, versum = tourner, retourner, faire passer, traduire, se changer
usque adv = jusque, au point que
deprecabilis, e = qui se laisse fléchir
servus, i, m = esclave, serviteur
14 Reple nos mane misericordia tua,
et exsultabimus et delectabimur omnibus diebus
nostris.
repleo, es, ere, plevi, pletum = remplir
mane adv = au matin
exsulto, as, avi, atum, are exulto = sauter, bondir
delecto, as, are = plaire -
15 Laetifica nos pro diebus, quibus nos humiliasti,
pro annis, quibus vidimus mala.
laetefico, as, avi, atum, are = rendre joyeux, réjouir, rendre fertile
pro, prep abl = en considération de ce que, parce que
humilio, as, are = humilier -
annus, i, m = année
video, es, ere, vidi, visum = voir
malum, i, n = mal, préjudice, souffrance, malheur, pomme
16 Appareat servis tuis opus tuum,
et decor tuus filiis eorum.
appareo, es, ere, ui, itum = apparaître, se montrer
servus, i, m = esclave, serviteur
opus, eris, n = travail, œuvre
decor, oris, m = ornement, parure, grâce, beauté
filius, ii, m = fils
17 Et sit splendor Domini Dei nostri super nos,
et opera manuum nostrarum confirma
super nos
et opus manuum nostrarum confirma.
splendor, oris, m = éclat, splendeur
opera, ae, f = travail, occupation, peine
manus, us, f = main, bras
confirmo, as, are = affermir, consolider, fortifier
PSALMUS 90
1 Qui habitat in protectione Altissimi,
sub umbra Omnipotentis commorabitur.
habito, as, are = habiter
protectio, onis, f = protection
altus, a, um comp altior, superl altissimus = haut, élevé
umbra, ae = ombre
omnipotens, entis = Tout-
commoror, aris, atus sum, ari = s'attarder, séiourner
2 Dicet Domino: “ Refugium meum
et fortitudo mea, Deus meus, sperabo in eum ”.
dico, is, ere, dixi, dictum = dire
refugium, ii, m = refuge, asile
fortitudo, dinis, f = force physique
spero, as, are = espérer
3 Quoniam ipse liberabit te de laqueo venantium
et a verbo maligno.
quoniam = coni, puisque, parce que
libero, as, are = rendre libre, libérer
laqueus, i, m = lacet
venor, aris, atus sum, ari = chasser, faire la chasse
verbum, i, n = le mot, la parole, le récit
malignus, a, um = mauvais, méchant
4 Alis suis obumbrabit tibi,
et sub pennas eius confugies;
scutum et lorica veritas
eius.
alius, a, ud, gen alius, dat alii, acc alium = autre
obumbro, as, avi, atum, are = ombrager, couvrir, protéger
penna, ae, f = grosse plume, au plur les ailes
confugio, is, fugi, fugitum, gere = se réfugier, chercher un asile
scutum, i, n = bouclier
lorica, ae, f = cuirasse
5 Non timebis a timore nocturno,
a sagitta volante in die,
timeo, es, ere, ui = redouter, craindre, avoir peur
timor, oris, m = crainte, peur
nocturnus, a, um = nocturne, de nuit, nox, noctis, f = nuit
sagitta, ae, f = flèche
volo, as, avi, atum, are = voler
dies, diei, m et f au sing, m au pl = iour
6 a peste perambulante in tenebris,
ab exterminio vastante in meridie.
pestis, is, f = épidémie contagieuse, peste, fléau
perambulo, as, are = parcourir
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
exterminium, ii, n = extermination, ruine
vasto, as, avi, atum, are = dévaster, ravager, rendre désert
meridies, iei, m = midi, le milieu du iour
7 Cadent a latere tuo mille
et decem milia a dextris tuis;
ad te autem non appropinquabit.
cado, is, ere, cecidi, casum = tomber, échoir, arriver par hasard; mehi cecidit ut = il m'arriva de
latere abl de latus, eris, n = côté, flanc
mile indeclinable pl milia = mille
decem = dix
dexter, tra, trum = qui est à droite
appropinquo, as, avi, atum, are = s'approcher
8 Verumtamen oculis tuis considerabis
et retributionem peccatorum videbis.
verumtamen = mais pourtant
oculus, i, m = œil
considero, as, are = regarder avec soin
retributio, onis, f = récompense
peccatum, i, n = faute, action coupable
video, es, ere, vidi, visum = voir
9 Quoniam tu es, Domine, refugium meum.
Altissimum posuisti habitaculum tuum.
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
habitaculum, i, n = demeure
10 Non accedet ad te malum,
et flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo,
accedo, is, cessi, cessum, ere = approcher, attaquer, arriver
malum, i, n = mal, préjudice, souffrance, malheur, pomme
flagellum, i, n = fouet
appropinquo, as, avi, atum, are = s'approcher
tabernaculum, i, n = tente (où l'on prenait les augures), résidence
11 quoniam angelis suis mandabit de te,
ut custodiant te in omnibus viis tuis.
angelus, i, m = envoyé, ange
mando, as, are = donner en mission
custodia, ae = garde, surveillance
custodio, is, ivi ou ii, itum, ire = garder, veiller, défendre
via, ae, f = la route, la voie
12 In manibus portabunt te,
ne forte offendas ad lapidem pedem tuum.
manus, us, f = main, bras
porto, as, avi, atum, are = porter, transporter
forte adv = par hasard
offendo, is, fendi, fensum, ere = choquer, blesser, offenser,échouer
lapis, idis, m = pierre
pes, pedis, m = pied
13 Super aspidem et basiliscum ambulabis
et conculcabis leonem et draconem.
aspis, pidis, acc pidem, acc pl pidas f = aspic, vipère
basiliscus, i, m = basilic, reptile venimeux
ambulo, as, avi, atum, are = marcher, se promener, flâner
conculco, as, avi, atum, are = fouler aux pieds, mépriser, maltraiter
leo, nis, m = lion
draco, onis, m = dragon, serpent fabuleux
14 Quoniam mihi adhaesit, liberabo eum;
suscipiam eum, quoniam cognovit nomen meum.
adhaero, es, ere, haesi, haesum = s'attacher à
libero, as, are = rendre libre, libérer
suscipio, is, ere, cepi, ceptum = soutenir, défendre
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaître, intruire une affaire
nomen, inis, n = nom
15 Clamabit ad me, et ego exaudiam eum;
cum ipso sum in tribulatione;
eripiam eum et
glorificabo eum.
clamo, as, avi, atum, are = crier, proclamer
exaudio, is, ivi ou ii, itum, ire = entendre de loin, saisir, percevoir
tribulatio, onis, f = tribulation, tourment
eripio, is, ere, ripui, reptum = arracher
glorifico, as, are = glorifier
16 Longitudine dierum replebo eum
et ostendam illi salutare meum.
longitudo, inis, f = longueur (espace), longue durée
dies, diei, m et f au sing, m au pl = jour
repleo, es, ere, plevi, pletum = remplir
ostendo, is, tendi, tensum ou tentum, ere = étendre devant, exposer
salutaris, e = secourable, serviable, qui procure le salut
PSALMUS 92
1 Dominus regnavit! Decorem indutus est;
indutus est Dominus, fortitudine praecinxit
se.
Etenim firmavit orbem terrae, qui non commovebitur.
regno, as, avi, atum, are = être roi, régner
decor, oris, m = ornement, parure, grâce, beauté
indutus pp passé de induo, uis, ui, utum, ere = vêtir, mettre, couvrir
fortitudo, dinis, f = force physique
praecingo, is, cinxi, cinctum, ere = ceindre, revêtir, enduire
2 Firmata sedes tua ex tunc,
a saeculo tu es.
firmo, as, avi, atum, are = fortifier, consolider, protéger
sedes, is, f = siège
tunc adv = alors, à ce moment, dans ce cas
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
3 Elevaverunt flumina, Domine.
elevaverunt flumina vocem suam,
elevaverunt flumina
fragorem suum.
elevo, as, are = élever
flumen, minis, n = fleuve
vox, vocis, f = voix
fragor, oris, m = rupture, bruit, fracas
4 Super voces aquarum multarum,
super potentes elationes maris,
potens in altis Dominus.
aqua, ae, f = eau
multus, a, um = nombreux, considérable
potens, tis = puissant
elatio, onis, f = elévation, grandeur, amplification
mare, is, n = mer
5 Testimonia tua credibilia facta sunt nimis;
domum tuam decet sanctitudo Domine,
in
longitudinem dierum.
testimonium, ii, n = témoignage
credibilis, e = croyable, vraissemblable
nimis adv = trop
domus, us, f = maison
decet, decere, decuit = impers il convient; pers haec vestis me decet
sanctitudo, inis, f = sainteté
longitudo, inis, f = longueur (espace), longue durée
dies, diei, m et f au sing, m au pl = jour
PSALMUS 97
1 Cantate Domino canticum novum,
quia mirabilia fecit.
Salvavit sibi dextera eius,
et
brachium sanctum eius.
canto, as, are = chanter
canticum, i, n = chant
mirabilis, e = admirable, merveilleux
salvo, as, are, avi, atum = sauver
dexter, tra, trum = qui est à droite
brachium, ii, n = le bras
2 Notum fecit Dominus salutare suum,
in conspectu gentium revelavit iustitiam suam.
notus, a, um, part adi de nosco = connu ; notis de noti, orum, m pl = connaissances = facere aliquid notum alicui = apprendre quelque chose à quelqu'un = notus, a, um = intime, familier
salutaris, e = secourable, serviable, qui procure le salut
conspectus, us, m = vue
gens, gentis, f = race, espèce, famille
revelo, as, avi, atum, are = mettre à nu, découvrir
iustitia, ae, f = équité, justice
3 Recordatus est misericordiae suae
et veritatis suae domui Israel.
Viderunt omnes
termini terrae
salutare Dei nostri.
recordor, aris, ari = se rappeler
misericordia, ae, f = compassion, témoignage de compassion
veritas, atis, f = vérité
domus, us, f = maison
video, es, ere, vidi, visum = voir
terminus, i, m = la borne, la limite
4 Iubilate Deo, omnis terra;
erumpite, exsultate et psallite.
iubilo, as, are, avi, atum = pousser des cris de ioie
erumpo, is, rupi, ruptum, rumpere = faire sortir avec impetuosité, faire éclater
exsulto, as, avi, atum, are exulto = sauter, bondir
psallo, is, ere, psalli = iouer de la cithare
5 Psallite Domino in cithara,
in cithara et voce psalmi;
cithara, ae = cithare
vox, vocis, f = voix
psalmus, i, m = chant, psaume
6 in tubis ductilibus et voce tubae corneae,
iubilate in conspectu regis Domini.
tubus, i, m = tuyau, trompette
ductilis, e = ductile, malléable
tuba, ae, f = trompette
corneus, a, um = fait en corne
rex, regis, m = roi
7 Sonet mare et plenitudo eius,
orbis terrarum et qui habitant in eo.
sono, as, ui, itum, are = sonner, retentir
mare, is, n = mer
plenitudo, inis, f = plénitude, développement complet
orbis, is, m = le globe, le monde, la terre, cercle -
habito, as, are = habiter
8 Flumina plaudent manu,
simul montes exsultabunt
flumen, minis, n = fleuve
plaudo, is, plausi, plausum, ere = battre des mains, frapper
manus, us, f = main, bras
mons, montis, m = montagne
exsulto, as, avi, atum, are exulto = sauter, bondir
9 a conspectu Domini, quoniam venit iudicare terram.
Iudicabit orbem terrarum in iustitia
et
populos in aequitate.
iudico, as, are = juger
populus, i, m = peuple
aequitas, atis, f = équité
PSALMUS 102
1 Benedic, anima mea, Domino,
et omnia, quae intra me sunt, nomini sancto eius.
benedico, is, ere, dixi, dictum = dire du bien de, prononcer des paroles de bonne augure, louer, célébrer, bénir
anima, ae, f = âme
nomen, inis, n = nom
sanctus, a, um = saint -
2 Benedic, anima mea, Domino
et noli oblivisci omnes retributiones eius.
obliviscor, eris, oblitus sum, oblivisci = oublier, perdre le souvenir de -
retributio, onis, f = récompense
3 Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis,
qui sanat omnes infirmitates tuas;
propitiatio, onis, f = pardon, rançon, sacrifice propitiatoire
propitio, as, avi, atum, are = offrir un sacrifice expiatoire à
iniquitatas, atis, f = injustice, iniquité
sano, as, avi, atum, are = guérir, réparer
infirmitatas, atis, f = faiblesse, manque de force
4 qui redimit de interitu vitam tuam,
qui coronat te in misericordia et miserationibus;
redimo, is, ere, emi, emptum ou emtum = racheter
interitus, us, m = mort, destruction, ruine
corono, as, avi, atum, are = décorer de couronnes, couronner
miseratio, onis, f = compassion, pitié
5 qui replet in bonis aetatem tuam:
renovabitur ut aquilae iuventus tua.
repleo, es, ere, plevi, pletum = remplir
aetas, atis, f = vie, époque de la vie, âge
renovo, as, avi, atum, are = renouveler, recommencer
aquila, ae, f = aigle
iuventus, tutis, f = jeunesse
6 Faciens iustitias Dominus
et iudicium omnibus iniuriam patientibus.
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
iustitia, ae, f = équité, justice
iudicium, ii, n = jugement, faculté de juger, discernement, iustice
iniuria, ae, f = injustice, préjudice
patiens, entis = qui endure, qui supporte
7 Notas fecit vias suas Moysi,
filiis Israel adinventiones suas. -
notus, a, um, part adi de nosco = connu ; notis de noti, orum, m pl = connaissances = facere aliquid notum alicui = apprendre quelque chose à quelqu'un = notus, a, um = intime, familier
via, ae, f = la route, la voie
filius, ii, m = fils
adinventio, onis, f = découverte, pensée
8 Miserator et misericors Dominus,
longanimis et multae misericordiae.
miserator, oris, m = celui qui a pitié, le miséricordieux -
misericors, cordis = compatissant, sensible à la pitié
longanimis, e = patient
9 Non in perpetuum contendet
neque in aeternum irascetur.
perpetuum, adv = à jamais -
contendo, is, tendi, tentum,ere = tendre, chercher à atteindre, se mettre en marche
aeternus, a, um = éternel, perpétuel
irascor, eris, atus sum, irasci = se mettre en colère, s'emporter, s'irriter
10 Non secundum peccata nostra fecit nobis
neque secundum iniquitates nostras retribuit
nobis.
secundum = prep immédiatement après, selon, suivant
peccatum, i, n = faute, action coupable
iniquitatas, atis, f = injustice, iniquité
retribuo, uis, ui, utum, ere = donner en échange, restituer, rendre
11 Quoniam, quantum exaltatur caelum a terra,
praevaluit misericordia eius super timentes
eum;
quoniam = coni, puisque, parce que
quantum = de quantus pris substantivement = combien -
exalto, as, are = élever, exhausser
caelum, i, n = ciel coel = cael
praevaleo, es, ui, ere = pouvoir plus, l'emporte, prévaloir
timens, tis = craignant -
12 quantum distat ortus ab occidente,
longe fecit a nobis iniquitates nostras.
disto, as, are = être séparé, éloigné
ortus, us, m = naissance, origine, lever des astres
occido, is, cidi, casum, cidere = tomber, se coucher (pour un astre)
longe, adv = loin, au loin
13 Quomodo miseretur pater filiorum,
misertus est Dominus timentibus se.
quomodo, adv = comment, de quelque manière que
misereor, eris, ertus sum, eri = avoir pitié de -
14 Quoniam ipse cognovit figmentum nostrum,
recordatus est quoniam pulvis sumus.
quoniam = conj, puisque, parce que
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaître, instruire une affaire
figmentum, i, n = représentation, image
recordor, aris, ari = se rappeler
pulvis, eris, m = poussière
15 Homo: sicut fenum dies eius,
tamquam flos agri sic efflorebit.
homo, inis, m = homme
fenum et foenum, i, n = foin
flos, floris, m = fleur
ager, agri, m = terre, campagne
effloresco, escis, florui, escere = fleurir, briller, être florissant
16 Spirat ventus in illum, et non subsistet,
et non cognoscet eum amplius locus eius.
spiro, as, avi, atum, are = souffler
ventus, i, m = vent
subsisto, is, stiti, stitum, ere = rester, demeurer, tenir bon
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaître, intruire une affaire
amplius, adv = plus, davantage
locus, i, m, pl loci = lieu
17 Misericordia autem Domini ab aeterno
et usque in aeternum super timentes eum;
et
iustitia illius in filios filiorum,
aeternus, a, um = éternel, perpétuel
timens, tis = craignant -
filius, ii, m = fils
18 in eos, qui servant testamentum eius
et memores sunt mandatorum ipsius ad faciendum
ea.
servo, as, avi, atum, are = garder, conserver, sauver
testamentum, i, n = testament
memor, oris, adi = qui se souvient
mandator, oris, m = celui qui donne mandat de faire
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
19 Dominus in caelo paravit sedem suam,
et regnum ipsius omnibus dominabitur.
caelum, i, n = ciel coel = cael
paro, as, are = préparer
sedes, is, f = siège
regnum, i, n = règne, autorité, royauté
dominor, aris, ari, dep = dominer
20 Benedicite Domino, omnes angeli eius, potentes virtute, facientes verbum illius
in
audiendo vocem sermonum eius.
benedico, is, ere, dixi, dictum = dire du bien de, prononcer des paroles de bonne augure, louer, célébrer, bénir
angelus, i, m = envoyé, ange
potens, tis = puissant
virtus, tis, f = virilité, force, vertu
verbum, i, n = le mot, la parole, le récit
audio, is, ire, ivi ou ii, itum = entendre
vox, vocis, f = voix
sermo, onis, m = conversation, rumeur publique, entretien
21 Benedicite Domino, omnes virtutes eius,
ministri eius, qui facitis voluntatem eius.
opera, ae, f = travail, occupation, peine
minister, tri, m = serviteur, domestique
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
voluntas, tis, f = volonté
22 Benedicite Domino, omnia opera eius,
in omni loco dominationis eius.
Benedic, anima
mea, Domino.
locus, i, m, pl loci = lieu
dominatio, onis, f = souveraineté, domination
PSALMUS 103
1 Benedic, anima mea, Domino.
Domine Deus meus, magnificatus es vehementer!
Maiestatem
et decorem induisti,
benedico, is, dixi, dictum, ere = dire du bien de, bénir
magnifico, as, avi, atum, are = faire grand cas de, exalter
vehementer adv mentius, mentissime = vivement, ardemment
maiestas, atis, f = majesté grandeur
decor, oris, m = ornement, parure, grâce, beauté
indutus pp passé de induo, uis, ui, utum, ere = vêtir, mettre, couvrir
2 amictus lumine sicut vestimento.
Extendens caelum sicut velum,
amictus, us, m = vêtement, manteau, voile
lumen, inis, n = lumière
vestimentum, i, n = vêtement
extendo, is, i, tensum ou tentum, tendere = étendre, élargir, agrandir
caelum, i, n = ciel coel = cael
velum, i, n = voile, tenture
3 qui exstruis in aquis cenacula tua.
Qui ponis nubem ascensum tuum,
qui ambulas super
pennas ventorum.
exstruo, is, struxi, structum, struere = élever en tas, dresser, bâtir
aqua, ae, f = eau
cenaculum, i, n = salle à manger
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
nubes, is, f = nuée, ombre de la mort, nuage de fumée
ascendo, is, scendi, scensum, ere = monter, s'élever, gravir
ambulo, as, avi, atum, are = marcher, se promener, flâner
penna, ae, f = grosse plume, au plur les ailes
ventus, i, m = vent
4 Qui facis angelos tuos spiritus
et ministros tuos ignem urentem.
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
angelus, i, m = envoyé, ange
spiritus, us, m = esprit, âme, vie, souffle vital
minister, tri, m = serviteur, domestique
ignis, is, abl e et i, m = feu
uro, is, ussi, ustum, ere = brûler, faire brûler
5 Qui fundasti terram super stabilitatem suam,
non inclinabitur in saeculum saeculi.
fundo, is, fudi, fusum, fundere = verser, répandre
stabilitas, atis, f = solidité, fermeté, consistance
inclino, as, are = fléchir, incliner
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
6 Abyssus sicut vestimentum operuit eam,
super montes stabant aquae.
abyssus, i, f = abîme
vestimentum, i, n = vêtement
operio, is, ire, operui, apertum = couvrir
mons, montis, m = montagne
sto, stas, steti, statum, stare = se tenir debout, se tenir ferme
7 Ab increpatione tua fugiunt,
a voce tonitrui tui formidant.
increpatio, onis, f = réprimande, reproche
fugio, is, ere, fugi, fugiturus = fuir
vox, vocis, f = voix
tonitrus, us, m et tonitruum, i, n = tonnerre
formido, as, avi, atum, are = avoir peur
8 Ascendunt in montes et descendunt in valles,
in locum, quem statuisti eis.
ascendo, is, scendi, scensum, ere = monter, s'élever, gravir
mons, montis, m = montagne
descendo, is, ere, di, sum = descendre
vallum, i, n = retranchement, rempart, palissade
locus, i, m, pl loci = lieu
statuo, is, ere, statui, statutum = placer, poser
9 Terminum posuisti, quem non transgredientur,
neque convertentur operire terram.
terminus, i, m = la borne, la limite
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
transgredior, grederis, gressus sum, gredi = passer, dépasser
converto, is, ere, verti, versum = tourner, retourner, faire passer, traduire, se changer
operio, is, ire, operui, apertum = couvrir
10 Qui emittis fontes in torrentes;
inter medium montium pertransibunt,
emitto, is, ere, misi, missum = faire sortir, lancer, jeter
fons, fontis, m = source, fontaine
torrens, entis = rapide, violent, impétueux -
medium, ii, n = milieu, centre
mons, montis, m = montagne
pertranseo, is, ivi ou ii, itum, ire = traverser, passer outre
11 potabunt omnes bestias agri,
exstinguent onagri sitim suam.
poto, as, avi, atum, are = boire
bestia, ae, f = animal (opposé à l'homme)
ager, agri, m = terre, campagne
exstinguo et extinguo, guis, stinxi, stinctum, stingere = éteindre, anéantir, détruire
onager et onagrus, gri, m = âne sauvage, onagre
sitis, is, f = soif
12 Super ea volucres caeli habitabunt,
de medio ramorum dabunt voces.
volucris, is, f = oiseau
caelum, i, n = ciel coel = cael
habito, as, are = habiter
medium, ii, n = milieu, centre
ramex, icis, m = bâton -
do, das, dedi, datum, dare = donner
vox, vocis, f = voix
13 Rigas montes de cenaculis tuis,
de fructu operum tuorum satias terram.
rigo, as, avi, atum, are = mouiller, arroser, répandre un liquide
mons, montis, m = montagne
cenaculum, i, n = salle à manger
fructus, us, m = iouissance, fruit, avantage
opera, ae, f = travail, occupation, peine
satio, as, avi, atum, are = rassasier, assouvir
14 Producis fenum iumentis
et herbam servituti hominum,
educens panem de terra
produco, is, duxi, ductum, ere = faire avancer, faire pousser
fenum et foenum, i, n = foin
iumentum, i, n = bête de somme, de trait, cheval, mulet
herba, ae, f = herbe
servitus, utis, f = condition d'esclave, esclavage
homo, inis, m = homme
educo, is, ere, duxi, ductum = tirer de, faire sortir
panis, is, m = pain
15 et vinum, quod laetificat cor hominis;
exhilarans faciem in oleo,
panis autem cor
hominis confirmat.
vinum, i, n = vin
laetifico, as, are = réjouir, égayer, féconder, rendre joyeux
cor, cordis, n = cœur
exhilaro, as, avi, atum, are = égayer, recréer
facies, ei, f = visage, face, forme
oleum, i, n = huile
confirmo, as, are = affermir, consolider, fortifier
16 Saturabuntur ligna Domini
et cedri Libani, quas plantavit.
satio, as, avi, atum, are = rassasier, assouvir
saturo, as, avi, atum, are = rassasier, remplir, combler
lignum, i, n = bois, bois de construction
cedrus, i, f = cèdre
Libanus, i, m = Liban
planto, as, avi, atum, are = planter
17 Illic passeres nidificabunt,
erodii domus in vertice earum.
passer, eris, m = passereau, moineau
nidifico, as, avi, atum, are = faire son nid
erodo, is, rosi, rosum, rodere = ronger, manger, brouter la vigne
vertex, icis, m = tourbillon, abîme
18 Montes excelsi cervis,
petrae refugium hyracibus.
mons, montis, m = montagne
excelsus, a, um = élevé, haut
cervus, i, m = cerf
petra, ae, f = pierre, rocher
refugium, ii, n = refuge, asile
hyracoidea = les hyracoïdes appelés communément damans sont des mammifères massifs
un peu plus gros qu'un lièvre = hyrax, hyracis, pl = hyraces et dat et abl = hyracibus
-
19 Fecit lunam ad tempora signanda,
sol cognovit occasum suum.
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
luna, ae, f = lune
tempus, oris, n = temps
signo, as, avi, atum, are = marquer, désigner
sol, solis, m = le soleil
cognosco, is, ere, cognovi, cognitum = chercher à savoir, apprendre, reconnaître, intruire une affaire
occasus, us, m = coucher, déclin, coucher du soleil
20 Posuisti tenebras, et facta est nox:
in ipsa reptabunt omnes bestiae silvae,
pono, is, posui, positum, ere = placer, poser, mettre, établir
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
nox, noctis, f = nuit
repto, as, avi, atum, are = ramper
bestia, ae, f = animal (opposé à l'homme)
silva, ae, f = forêt
21 catuli leonum rugientes, ut rapiant
et quaerant a Deo escam sibi.
catulus, i, m = petit d'un animal
leo, onis, m = lion
rugio, is, ire = rugir
rapio, is, rapui, raptum, ere = saisir vivement, faire avancer rapidement, emporter
quaero, is, quaesivi ou quaesii, quaesitum, ere = chercher, demander
esca, ae, f = nourriture, aliments
22 Oritur sol, et congregantur
et in cubilibus suis recumbunt.
orior, oreris, ortus sum, oriri = naître, se lever (astres)
sol, solis, m = le soleil
congrego, as, avi, atum, are = rassembler, réunir
cubile, is, n = lit, chambre à coucher
recumbo, is, cubui, cubitum, cumbere = se coucher, s'affaisser, tomber
23 Exit homo ad opus suum
et ad operationem suam usque ad vesperum.
exeo, is, ii ou ivi, itum, ire = sortir, aller hors de
homo, inis, m = homme
opus, eris, n = travail, œuvre
operatio, onis, f = action de travailler, travail
vesper, eris, m et vesperus, i, m = le soir
24 Quam multiplicata sunt opera tua, Domine!
Omnia in sapientia fecisti,
impleta est
terra creatura tua.
multiplico, as, avi, atum, are = multiplier, accroître
opera, ae, f = travail, occupation, peine
sapientia, ae, f = sagesse, intelligence, capacité, bon sens
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
impleo, es, evi, etum, ere = emplir, remplir quelqu'un d'espérance, rassasier
25 Hoc mare magnum et spatiosum et latum:
illic reptilia, quorum non est numerus,
animalia
pusilla cum magnis;
mare, is, n = mer
magnus, a, um = grand, vaste, élevé
spatiosus, a, um = spatieux, vaste, étendu
latus, a, um = large
reptilis, e = rampant -
numerus, i, m = nombre, grande quantité
animal, alis, n = être vivant, animal
pusillus, a, um = très petit, chétif
26 illic naves pertransibunt,
Leviathan, quem formasti ad ludendum cum eo.
navis, is, f = navire
pertranseo, is, ivi ou ii, itum, ire = traverser, passer outre
Leviathan indéclinable = nom d'un monstre symbolique
formo, as, avi, atum, are = donner la forme
ludo, is, lusi, lusum, ere = jouer
27 Omnia a te exspectant,
ut des illis escam in tempore suo.
exspecto, as, avi, atum, are = attendre, espérer, désirer
esca, ae, f = nourriture, aliments
tempus, oris, n = temps
28 Dante te illis, colligent,
aperiente te manum tuam, implebuntur bonis.
do, das, dedi, datum, dare = donner pp présent = dans, dantis
colligo, as, avi, atum, are = lier ensemble, attacher, réunir
aperio, is, ire, erui, ertum = découvrir, ouvrir, expliquer, faire connaître
manus, us, f = main, bras
29 Avertente autem te faciem, turbabuntur;
auferes spiritum eorum, et deficient
et
in pulverem suum revertentur.
impleo, es, evi, etum, ere = emplir, remplir quelqu'un d'espérance, rassasier
averto, is, verti, versum, ere = détourner, éloigner
facies, ei, f = visage, face, forme
turbo, as, avi, atum, are = troubler, mettre en désordre
aufero, fers, ferre, abstuli, ablatum = emporter, enlever, dérober
spiritus, us, m = esprit, âme, vie, souffle vital
deficio, is, feci, fectum, ere = abandonner, disparaître, mourir
pulvis, eris, m = poussière
revertor, eris, versus sum, verti = dep, revenir, retourner, retourner en arrière
30 Emittes spiritum tuum, et creabuntur,
et renovabis faciem terrae.
emitto, is, ere, misi, missum = faire sortir, lancer, jeter
creo, as, are = créer
renovo, as, avi, atum, are = renouveler, recommencer
facies, ei, f = visage, face, forme
31 Sit gloria Domini in saeculum;
laetetur Dominus in operibus suis.
gloria, ae, f = gloire
laetor, aris, atus sum, ari, dep = se réjouir
opera, ae, f = travail, occupation, peine
32 Qui respicit terram et facit eam tremere,
qui tangit montes, et fumigant.
respicio, is, spexi, spectum, ere = regarder par derrière, se tourner pour regarder
tremo, is, ui, ere = trembler, craindre, redouter
tango, is, tetigi, tactum, ere = toucher, toucher à
mons, montis, m = montagne
fumigo, as, avi, atum, are = fumer
33 Cantabo Domino in vita mea,
psallam Deo meo quamdiu sum.
canto, as, are = chanter
psallo, is, ere, psalli = jouer de la cithare
quamdiu ou quandiu adv = aussi longtemps que, tant que
34 Iucundum sit ei eloquium meum,
ego vero delectabor in Domino.
iucundus, a, um = aimable, agréable
eloquium, ii, n = parole, pouvoir de parler, éloquence
delecto, as, are = plaire -
35 Deficiant peccatores a terra
et iniqui, ita ut non sint.
Benedic, anima mea, Domino.
deficio, is, feci, fectum, ere = abandonner, disparaître, mourir
peccator, oris, m = pécheur
iniquus, i, n = homme injuste -
benedico, is, dixi, dictum, ere = dire du bien de, bénir
PSALMUS 110
1 Confitebor Domino in toto corde meo,
in consilio iustorum et congregatione.
confiteor, eris, eri, confessus sum = avouer + acc, manifester
cor, cordis, n = cœur
consilium, ii, n = délibération, consultation
iustus, a, um = juste
congregatio, onis, f = réunion, société
2 Magna opera Domini,
exquirenda omnibus, qui cupiunt ea.
opera, ae, f = travail, occupation, peine
exquiro, is, quisivi, quisitum, quirere = chercher avec soin, demander, s'informer
cupio, is, ivi ou ii, itum, ere = désirer, souhaiter, convoiter
3 Decor et magnificentia opus eius,
et iustitia eius manet in saeculum saeculi.
decor, oris, m = ornement, parure, grâce, beauté
magnificentia, ae, f = magnificence, grandeur d'âme
opus, eris, n = travail, œuvre
iustitia, ae, f = équité, justice
maneo, es, mansi, mansum, ere = séjourner, rester, persister
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
4 Memoriam fecit mirabilium suorum,
misericors et miserator Dominus.
memoria, ae, f = mémoire, faculté de se souvenir
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
mirabilis, e = admirable, merveilleux
misericors, cordis = compatissant, sensible à la pitié
miserator, oris, m = celui qui a pitié, le miséricordieux -
5 Escam dedit timentibus se;
memor erit in saeculum testamenti sui.
esca, ae, f = nourriture, aliments
do, das, dedi, datum, dare = donner pp présent = dans, dantis
timens, tis = craignant -
memor, oris, adi = qui se souvient
testamentum, i, n = testament
6 Virtutem operum suorum annuntiavit populo suo,
ut det illis hereditatem gentium;
virtu, tis, f = virilité, force, vertu
opera, ae, f = travail, occupation, peine
annuntio, as, are = annoncer, présenter
populus, i, m = peuple
do, das, dedi, datum, dare = donner pp présent = dans, dantis
heditatas, atis, f = héritage
gens, gentis, f = race, espèce, famille
7 opera manuum eius veritas et iudicium.
Fidelia omnia mandata eius,
opera, ae, f = travail, occupation, peine
manus, us, f = main, bras
veritas, atis, f = vérité
iudidicicium, i, n = justice, jugement, sentence, décision
fidelis, e = fidèle
mando, as, are = donner en mission
8 confirmata in saeculum saeculi,
facta in veritate et aequitate.
confirmo, as, are = affermir, consolider, fortifier
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
veritas, atis, f = vérité
aequitas, atis, f = équité
9 Redemptionem misit populo suo,
mandavit in aeternum testamentum suum.
Sanctum et
terribile nomen eius.
redemptio, onis, f = rachat
mitto, is, misi, missum ,ere = envoyer, mander
sanctus, a, um = saint -
terribilis, e = terrible, redoutable
nomen, inis, n = nom
10 Initium sapientiae timor Domini,
intellectus bonus omnibus facientibus ea;
laudatio
eius manet in saeculum saeculi.
initium, ii, n = commencement, début
sapientia, ae, f = sagesse, intelligence, capacité, bon sens
timor, oris, m = crainte, peur
intellectus, us, n = facuté de comprendre, intelligence
intelligo, is, lexi, lectum, ere = percevoir par les sens, comprendre
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
laudatio, onis, f = louange, éloge
maneo, es, mansi, mansum, ere = séjourner, rester, persister
PSALMUS 111
1 Beatus vir, qui timet Dominum,
in mandatis eius cupit nimis.
beatus, a, um = heureux
vir, viri, m = homme
timeo, es, ui, ere = craindre
mandatum, i, n = charge, instruction
cupio, is, ivi ou ii, itum, ere = désirer, souhaiter, convoiter
nimis adv = trop
2 Potens in terra erit semen eius,
generatio rectorum benedicetur.
potens, tis = puissant
semen, inis, n = semence, graine
generatio, onis, f = génération
rectus, a, um = droit
benedico, is, dixi, dictum, ere = dire du bien de, bénir
3 Gloria et divitiae in domo eius,
et iustitia eius manet in saeculum saeculi.
divitiae, arum, fem pl = richesses, biens
domus, us, f = maison
maneo, es, mansi, mansum, ere = séjourner, rester, persister
4 Exortum est in tenebris lumen rectis,
misericors et miserator et iustus.
exorior, eris, ortus sum, oriri = naître, s'élever p pas = exortus
tenebrae, arum f pl = les ténèbres
lumen, inis, n = lumière
misericors, cordis = compatissant, sensible à la pitié
miserator, oris, m = celui qui a pitié, le miséricordieux -
iustus, a, um = juste
5 Iucundus homo, qui miseretur et commodat,
disponet res suas in iudicio,
iucundus, a, um = aimable, agréable
homo, inis, m = homme
misereor, eris, ertus sum, eri = avoir pitié de -
commodo, as, avi, atum, are = appliquer, se prêter aux désirs de quelqu'un, prêter une oreille docile
dispono, is, posui, positum, ere = disposer, établir, ordonner
res, rei, f = chose, être
iudidicicium, i, n = justice, jugement, sentence, décision
6 quia in aeternum non commovebitur.
In memoria aeterna erit iustus,
aeternus, a, um = éternel, perpétuel -
commoveo, es, movi, motum, ere = mettre en mouvement, déplacer
memoria, ae, f = mémoire, faculté de se souvenir
iustus, a, um = juste
7 ab auditione mala non timebit.
Paratum cor eius, sperans in Domino,
auditio, onis, f = action d'entendre
malum, i, n = mal, maladie, malheur
timeo, es, ui, ere = craindre
paratus, a, um = préparé, prêt
cor, cordis, n = cœur
spero, as, are = espérer
8 confirmatum est cor eius, non timebit,
donec despiciat inimicos suos.
confirmo, as, are = affermir, consolider, fortifier
despicio, is, spexi, spectum, ere = regarder d'en haut, dédaigner
inimicus, i, m = ennemi -
9 Distribuit, dedit pauperibus;
iustitia eius manet in saeculum saeculi,
cornu eius
exaltabitur in gloria.
distribuo, is, ui, utum, ere = distribuer, partager
do, das, dedi, datum, dare = donner pp présent = dans, dantis
pauper, eris, adi = pauvre
maneo, es, mansi, mansum, ere = séiourner, rester, persister
cornu, us, n = corne, cor, trompette
exalto, as, are = élever, exhausser
10 Peccator videbit et irascetur,
dentibus suis fremet et tabescet.
Desiderium peccatorum
peribit.
peccator, oris, m = pécheur
video, es, ere, vidi, visum = voir
irascor, eris, atus sum, irasci = se mettre en colère, s'emporter, s'irriter
dens, dentis, m = dent
fremo, is, ui, itum, ere = crier, murmurer, désapprouver
tabesco, is, tabui, ere = se liquéfier, se fondre
desiderium, ii, n = désir ardent, souhait
pereo, is, ii, itum, ire = périr, mourir
PSALMUS 112
1 Laudate, pueri Domini,
laudate nomen Domini.
laudo, as, avi, atum, are = louer, prôner
puer, eri, m = enfant
nomen, inis, n = nom
2 Sit nomen Domini benedictum
ex hoc nunc et usque in saeculum.
benedico, is, dixi, dictum, ere = dire du bien de, bénir
saeculum, i, n (seculum, saeclum) = durée ordinaire de la vie humaine, race, siècle
3 A solis ortu usque ad occasum
laudabile nomen Domini.
sol, solis, m = le soleil
ortus, us, m = naissance -
occasus, us, m = coucher, déclin, coucher du soleil
laudabilis, e = louable, digne d'éloges
4 Excelsus super omnes gentes Dominus,
super caelos gloria eius.
excelsus, a, um = élevé, haut
gens, gentis, f = race, espèce, famille
caelum, i, n = ciel coel = cael
5 Quis sicut Dominus Deus noster,
qui in altis habitat
sicut = comme, ainsi que
dominus, i, m = maître, seigneur
deus, i, m = dieu
altus, a, um comp altior, superl altissimus = haut, élevé
habito, as, are = habiter
6 et se inclinat, ut respiciat
in caelum et in terram?
inclino, as, are = fléchir, incliner
respicio, is, spexi, spectum, ere = regarder par derrière, se tourner pour regarder
7 Suscitans de terra inopem,
de stercore erigens pauperem,
suscito, as, avi, atum, are = lever, dresser, mettre debout, animer
inops, opis = pauvre, malheureux -
stercus, oris, n = fumier
erigo, is, erexi, erectum, erigere = élever, dresser, ériger
pauper, eris, adi = pauvre
8 ut collocet eum cum principibus,
cum principibus populi sui.
colloco, as, avi, atum, are = placer, disposer, mettre
princeps, cipis, m f = premier, prince
populus, i, m = peuple
9 Qui habitare facit sterilem in domo,
matrem filiorum laetantem.
habito, as, are = habiter
facio, is, ere, feci, factum = faire, estimer, faire cas de
sterilis, e = stérile, infécond
domus, us, f = maison
mater, tris, f = mère
filius, ii, m = fils
laetor, aris, atus sum, ari, dep = se réiouir